Tema 1 Ndotja nga plastika
“Nëse asgjë nuk ndryshon, në vitin 2050 do të ketë
aq shumë mbetje plastike në oqeane sa ka peshq”
Fondacioni Ellen MacArthur
Plastika ndryshoi në mënyrë drastike shoqërinë dhe ekonominë tonë. Kostoja e tyre e ulët dhe funksionaliteti i tyre, rrit përdorimin e tyre në të gjithë sektorët e ekonomisë..
Sistemi aktual i plastikës paraqet sfida të konsiderueshme ekonomike, me një humbje të vlerësuar vjetore të vlerës materiale prej 70-105 miliardë EUR në botë, si dhe ato mjedisore, duke përfshirë lëshimin vjetor të vlerësuar prej 75 000 deri në 300000 tonë mikroplastikë në vendet e BE.
Nga lindja e plastikës në vitet pesëdhjetë deri në ditët e sotme, prodhimi i plastikës nuk ka ndaluar kurrë të rritet dhe gjithmonë është rritur dhe kjo tendencë pritet të vazhdojë.
Rritja në prodhimin global të plastikës nga 1950 në 2014
Prodhimi vetëm nga lëndë e parë me bazë naftë
(nuk përfshin lëndë të parë me bazë bio, me gaz ose materiale të ricikluara)
Një sfidë thelbësore e ekonomisë lineare të plastikës është ndotja e gjithëpranishme dhe e vazhdueshme e plastikës, duke rezultuar në kosto ekonomike dhe mjedisore për shoqërinë. Që nga fillimi i prodhimit të tij masiv në vitet 1950, njerëzimi ka prodhuar rreth 8.300 milion ton plastikë dhe në 2016 prodhimi global i plastikës ishte 335 milion tonë metrikë. Vlerësohet se rreth 5.800 milion ton plastikë, që përfaqësojnë 70% të sasisë totale, janë bërë mbeturina, nga të cilat 84% ose 4.900 milion ton janë hedhur në deponi ose në mjedis.
Kur sendet plastike nuk hidhen siç duhet, ato përfundojnë në natyrë ose rrugë dhe më pas shpërndahen në natyrë dhe ndotin burimet kryesore të ujit.
Ata po shqetësojnë ekosistemin, në oqean dhe në tokë, duke vrarë kafshë nga gëlltitja, duke gjeneruar mikro-plastikë që është mjaft e pamundur të hiqen.
Më shumë se 99% e plastikës rrjedh nga nafta, gazi dhe qymyri – të gjitha këto janë burime të pa rinovueshme. Nëse trendet aktuale vazhdojnë, plastika mund të përbëjë 20% të konsumit të përgjithshëm të naftës në botë deri në vitin 2050.
Procesi i nxjerrjes, transportimit dhe rafinimit të atyre lëndëve djegëse fosile, pastaj prodhimi i plastikës, ndot miliarda tonë gaze. Pas përdorimit, mbetjet plastike djegin shpesh duke gjeneruar emisione të GHG. Nëse rritja në prodhimin dhe djegien e plastikës vazhdon, emetimet kumulative deri në vitin 2050 do të jenë mbi 56 gigatonë CO2e, ose 10–13% të buxhetit të përgjithshëm global të karbonit.