Θέμα 3 Μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση… και μετεγκατάσταση
Συγκρίνοντας τους ορισμούς που χρησιμοποιούνται στη βιβλιογραφία, οι Kirchherr, Reike & Hekkert (2017), διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι μελετητές περιγράφουν την κυκλική οικονομία αναφέροντας τα 3R (“Reduce, Reuse & Recycle”) ως “Μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση” ή “Μείωση της ανάγκης και της σπατάλης υλικών, Επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και ανταλλακτικών προϊόντων και Ανακύκλωση υλικών». Η εξαγωγή υλικού μειώνεται με τη χρήση λιγότερου υλικού. Τα προϊόντα κατασκευάζονται από επαναχρησιμοποιημένα μέρη και υλικά και μετά την απόρριψη ενός προϊόντος, τα υλικά και τα ανταλλακτικά ανακυκλώνονται.
Σε μια κυκλική οικονομία η τιμή δημιουργείται εστιάζοντας στη διατήρηση της αξίας. Διατηρώντας τη ροή υλικών όσο το δυνατόν πιο αγνή κατά τη διάρκεια της πλήρους αλυσίδας αξιών, διατηρείται η αξία αυτού του υλικού. Οι ροές καθαρών υλικών μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές για να παρέχουν μια συγκεκριμένη λειτουργικότητα ή υπηρεσία, ενώ πραγματοποιούν μόνο μία επένδυση.
Αυτή η προσέγγιση των 3R οδήγησε σε άλλα «R», άλλους τύπους ενεργειών που είναι κυκλικές καθώς ανακατευθύνουν (“Re”direct) ενέργεια ή πόρους στο βρόχο, για να αποφύγουν να γίνουν σπατάλη:
Source: Hitesh Dewasi (unsplash.com)
Περιορίζω (Reduce)
Σταματήστε να χρησιμοποιείτε προϊόντα που βλάπτουν το περιβάλλον.
Περιορίζω (Reduce)
Χρησιμοποιήστε λιγότερους πόρους γενικά και ιδιαίτερα χρησιμοποιήστε λιγότερο επιβλαβή ή μη ανακυκλώσιμα προϊόντα.
Επαναχρησιμοποιώ (Reuse)
Χρησιμοποιήστε ξανά, για τον ίδιο σκοπό, τα προϊόντα που θα μπορούσαν να έχουν σπαταληθεί, π.χ. μεταχειρισμένα προϊόντα
Επαναπροσδιορίζω (Repurpose)
Χρησιμοποιήστε ξανά, για άλλο σκοπό, αλλά χωρίς να τα μεταμορφώσετε, τα προϊόντα που θα μπορούσαν να είχαν χαθεί
Ανακυκλώνω (Recycle)
Το προϊόν που θα μπορούσε να έχει σπαταληθεί μετασχηματίζεται (συνήθως με κατανάλωση ενέργειας) για να χρησιμοποιηθεί ξανά για τον ίδιο ή άλλο σκοπό, π.χ. ανακύκλωση γυαλιού > γυάλινο μπουκάλι, ανακύκλωση πλαστικών μπουκαλιών > μπουφάν fleece.
Αναγεννώ/Επαναφέρω (Regenerate / Restore)
Δημιουργήστε νέους πόρους, π.χ. κομπόστ, ηλιακή ενέργεια από ηλιακούς συλλέκτες.
Επανασχεδιάζω / Επανεξετάζω (Redesign / Rethink)
Αλλάξτε το σύστημά σας έτσι ώστε να καταναλώνει λιγότερα, π.χ. φυτέψτε δέντρα για να έχετε σκιά και για να αποφύγετε τη χρήση κλιματισμού σε ένα κτίριο.
Μεταφέρω (Relocate)
Αλλάξτε τη θέση της παροχής για να περιορίσετε τη μεταφορά (καταναλωτής ενέργειας και γεννήτρια αποβλήτων).
Αντικαθιστώ (Replace)
Μετάβαση σε προϊόντα ή υπηρεσίες που έχουν καλύτερη απόδοση ενέργειας και πόρων, π.χ. αντικαταστήστε τους κοινούς λαμπτήρες με τους λαμπτήρες LED.
Μεταξύ αυτών των αρχών, ορισμένα “Rs” έχουν καλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από άλλα και στη συνέχεια πρέπει να μελετηθούν πρώτα. Είναι καλύτερο να αρνηθείτε / αποφύγετε τη χρήση πόρων παρά να προσπαθήσετε να μειώσετε τη χρήση τους. Μόλις δεν είναι πλέον δυνατό να μειωθεί η χρήση τους, τότε σκεφτείτε τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης αυτών των πόρων. Εάν δεν υπάρχει τρόπος να τα επαναχρησιμοποιήσετε, τότε είναι καλύτερο να τα ανακυκλώσετε παρά να τα σπαταλήσετε (κατά προτίμηση να ανακτήσετε ενέργεια από αυτά παρά να τα απορρίψετε σε χώρο υγειονομικής ταφής).
Η πυραμίδα των «R»
Source: European Waste Framework Directive, Waste hierarchy (2021).