Θέμα 3 Καινοτομία στη συσκευασία
Η ανακύκλωση είναι ζωτικής σημασίας – αλλά δεν αποτελεί πλήρη λύση στην πρόκληση του πλαστικού στο περιβάλλον μας. Μερικές από αυτές τις λύσεις μείωσης πλαστικών σημαίνουν εντελώς νέα επιχειρηματικά μοντέλα.
Η συσκευασία με βάση βιολογικά προϊόντα ή κομποστοποιήσιμα είναι μέρος της λύσης. Ξαναγεμίζει. Είναι επαναχρησιμοποιήσιμη. Έχει νέες μορφές. Παράγεται από ολοκαίνουργιο υλικό ή από γνωστά υλικά όπως χαρτί, γυαλί ή αλουμίνιο. Υπάρχει τεράστιο περιθώριο καινοτομίας.
Το πλαίσιο: «Χωρίς πλαστικό – Λιγότερο πλαστικό – Καλύτερο πλαστικό»
(“No plastic – Less plastic – Better plastic”)
Αυτό το πλαίσιο περιγράφει την προσέγγιση για το πώς θα επιτύχουμε τις δεσμεύσεις μας και καθοδηγεί την καινοτομία μας:
- Το «χωρίς πλαστικό” αφορά τη διαφοροποίηση – χρήση εναλλακτικών υλικών, όπως αλουμίνιο, γυαλί, χαρτί και ξύλο όπου είναι δυνατόν και αφαίρεση πλαστικού όταν δεν είναι απαραίτητο.
- Το “λιγότερο πλαστικό” αφορά τη μείωση της ποσότητας που χρησιμοποιούμε.
- Το “καλύτερο πλαστικό” αφορά την ανακύκλωση των προϊόντων μας και την εξάλειψη προβληματικών υλικών. Συγκεκριμένα, σημαίνει το πώς εισάγουμε ανακυκλωμένο περιεχόμενο στη συσκευασία μας.
Source: ZERO Waste Europe
Πώς μπορείτε να είστε σίγουροι ότι το άδειο πλαστικό μπουκάλι σας δεν ξεφεύγει από την κυκλική οικονομία όταν τελειώσετε με αυτό; Ένας από τους πιο προφανείς τρόπους είναι να το ξαναγεμίσετε – και αυτή η (μερικές φορές παραπλανητική) απλή ιδέα βρίσκεται στο επίκεντρο ενός τομέα καινοτομίας. Το μοντέλο επαναχρησιμοποίησης είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Πρέπει να αναπτύξουμε νέους τρόπους κατανάλωσης που προέρχονται από ένα επιχειρηματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Αυτό που αποκαλούμε «ξαναγέμισμα / επαναχρησιμοποίηση» είναι ένας εναλλακτικός τρόπος κατανάλωσης που προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα:
- Για τους αγοραστές, αυτό σημαίνει λιγότερα απόβλητα – και την επιλογή να έχουν υψηλής ποιότητας, ακόμη και εξατομικευμένη συσκευασία.
- Μια επιχείρηση καθίσταται ικανή να προσφέρει πιο βολικά μοντέλα και πιο ελκυστική συσκευασία. Της δίνεται η ευκαιρία να προσφέρει μια καλύτερη εμπειρία αγορών και να εξοικονομεί κόστος, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά.
- Χρησιμοποιώντας όχι περισσότερο από ό, τι χρειάζεται
- Η χρήση λιγότερο γνωστού πλαστικού είναι ένας τρόπος για να έχετε μια καλή επισκόπηση των παραγόμενων επιπτώσεων. Αποφεύγει τις ακούσιες συνέπειες κατά την εισαγωγή εναλλακτικών υλικών.
- Η χρήση λιγότερων μπορεί να προκληθεί από έναν νέο σχεδιασμό ή έναν νέο τρόπο συσκευασίας πολλών προϊόντων μαζί.
Η εφαρμογή μιας προσέγγισης αξιολόγησης του κύκλου ζωής θα ενημερώνει για τις αποφάσεις κατά τη μετάβαση σε νέο σχεδιασμό ή εναλλακτικά υλικά
Πρακτικό παράδειγμα: Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πλαστικών φιαλών 1,5l σόδας είναι λιγότερο σημαντικές από αυτές των δύο πλαστικών φιαλών 0,33l. Καλύτερα να μην σερβίρετε μεμονωμένα μπουκάλια, αλλά μεμονωμένα ποτήρια γεμισμένα από ένα μεγάλο μπουκάλι ή ακόμη και από μεγαλύτερα δοχεία (η βαρελίσια μπύρα επηρεάζει λιγότερο από την εμφιαλωμένη μπύρα)
Η πτυχή για «καλύτερο πλαστικό» επικεντρώνεται στη χρήση ανακυκλώσιμων ή κομποστοποιήσιμων αντί μη ανακυκλώσιμων ή κομποστοποιήσιμων υλικών και στην εξάλειψη προβληματικών υλικών. Η χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού αυξήθηκε σημαντικά τον τελευταίο χρόνο.
Όλοι πρέπει να αγοράζουμε περισσότερο ανακυκλωμένο πλαστικό – και πρέπει να επιδιώκουμε αυτό να συνεχίζει να αυξάνεται. Πρέπει να είμαστε τόσο καινοτόμοι όσο και συνεργατικοί για να ανταποκριθούμε στις φιλοδοξίες μας.
Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε ανακυκλώσιμα υλικά στην αρχή και τα ανακυκλώνουμε μετά τη χρήση. Αλλά σημαίνει επίσης την αντιμετώπιση ευρύτερων ζητημάτων υποδομής, όπως τοπικές εγκαταστάσεις συλλογής και διαλογής, και την οικοδόμηση της τεχνικής και εμπορικής βιωσιμότητας της συλλογής και επανεπεξεργασίας υλικών
Πολλά υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συσκευασία εμπορευμάτων όπως χαρτί και χαρτόνι, πλαστικό, αλλά και κομποστοποιημένες ενώσεις, βιολογικά υλικά, συμπεριλαμβανομένων βιοπλαστικών, σύνθετων υλικών (κατασκευασμένα από στρώματα διαφόρων υλικών όπως Tetra Pack ή εύκαμπτη συσκευασία). Η έννοια της Κυκλικής Οικονομίας είναι ένας μοχλός καινοτομίας για τη βιομηχανία συσκευασιών: στη επινόηση της ιδέας, στη σύνθεσή της συσκευασίας αλλά και στις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης ή ανακύκλωσής της, η έννοια του «cradle-to-cradle» γίνεται δημοφιλές. Αφορά την ευθύνη για την επίδραση ενός προϊόντος από την προμήθεια των υλικών μέχρι την απόλυτη διάθεσή του.
Παράδειγμα ευέλικτης συσκευασίας αποτελεί η κοινοπραξία CEFLEX που αποτελείται πλέον από 150 εταιρείες, οργανώσεις και ενώσεις σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας ευέλικτων συσκευασιών, συμπεριλαμβανομένων: προμηθευτών πρώτων υλών, μετατροπέων συσκευασιών, ιδιοκτητών και λιανοπωλητών, οργανισμών υπευθυνότητας παραγωγού, συλλεκτών, ταξινομητών και ανακυκλωτών, καθώς και άλλοι προμηθευτές τεχνολογίας και πιθανοί τελικοί χρήστες των δευτερογενών πρώτων υλών. Μέσω της συνεργασίας, η CEFLEX στοχεύει να καθιερώσει την κυκλική ευέλικτη συσκευασία στην Ευρώπη σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας έως το 2025.
Η συσκευασία είναι κατασκευασμένη από εύκαμπτα υλικά τα οποία, όταν γεμίζουν και κλείνουν, μπορούν να αλλάξουν εύκολα σχήμα. Πρόκειται για τσάντες, σακούλες ή περιτυλίγματα από υλικά που έχουν πάχος μικρότερο από 0,1 mm, όπως χαρτί, πλαστική μεμβράνη, αλουμινόχαρτο ή συνδυασμούς αυτών
Η εύκαμπτη συσκευασία είναι ένα σημαντικό μέρος του σύγχρονου κόσμου μας. Προστατεύει τα τρόφιμα και άλλα αγαθά και προέρχεται από διαφορετικούς τύπους πλαστικών, αλλά και από άλλα υλικά όπως χαρτί ή αλουμινόχαρτο.
Για παράδειγμα, διασφαλίζει ότι τα τρόφιμα φτάνουν στους καταναλωτές ασφαλή και φρέσκα, διατηρώντας τις διατροφικές τους ιδιότητες, τη γεύση και την ποιότητα. Η εύκαμπτη συσκευασία βοηθά επίσης στην προστασία και διατήρηση, μειώνοντας τις εκπομπές CO2 που σχετίζονται με την απώλεια τροφίμων.
Όντας πολύ ελαφριά και λεπτή, η εύκαμπτη συσκευασία μπορεί να προστατεύσει μεγάλες ποσότητες προϊόντων με πολύ λιγότερο υλικό από την εναλλακτική συσκευασία. Αυτό την καθιστά έναν δημοφιλή και αποδοτικό τρόπο για τη συσκευασία εμπορευμάτων, μειώνοντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεταφορών.
Μειονεκτήματα είναι ότι επειδή είναι ελαφρύ υλικό, μπορεί εύκολα να βρεθεί πίσω στη φύση π.χ. από τον άνεμο και το ότι εφόσον αποτελείται από πολλαπλά στρώματα, είναι δύσκολο να ανακυκλωθεί καθένα από τα συστατικά του.
Το παρακάτω σχήμα εξηγεί πώς να αναπτύξετε πιο βιώσιμη εύκαμπτη συσκευασία. Το ίδιο διάγραμμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για άλλους τύπους συσκευασιών.
Ακολουθούν οι 3 προϋποθέσεις για την επιτυχία της ανάπτυξης κυκλικής συσκευασίας:
1) Οι συσκευασίες πρέπει να είναι σχεδιασμένες για ανακύκλωση χωρίς να διακυβεύεται η παράδοση του προϊόντος για το οποίο σχεδιάστηκαν.
2) Η υποδομή και τα συστήματα πρέπει να είναι σε θέση να συλλέξουν, να ταξινομήσουν και να ανακυκλώσουν σε χρησιμοποιήσιμα υλικά σε όλη την Ευρώπη.
3) Όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας αξίας πρέπει να εφαρμόσουν κυκλικές βελτιώσεις, συμπεριλαμβανομένων των τελικών αγορών που χρησιμοποιούν αυτά τα ανακυκλωμένα υλικά.
Source: ceflex.eu/guidelines
Αυτό σημαίνει ότι για τη συσκευασία όπως και για άλλα θέματα, η επιτυχία για την Κυκλική Οικονομία σημαίνει να σκέφτεστε με ολιστικό τρόπο και όχι με γραμμικό τρόπο. Ένα εργαλείο για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με αυτόν τον ολιστικό τρόπο, καθ‘ όλη τη διάρκεια ζωής του από την αρχή έως το τέλος, είναι η Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής. Με αυτόν τον τρόπο αξιολογήθηκαν και συγκρίθηκαν οι διάφοροι τρόποι συσκευασίας του κρασιού.
Source: Achieving a Circular Economy: How the Private Sector is Reimagining the Future of Business (2015) U.S. Chamber of Commerce Foundation